L28

Een gemengd passiefgebouw in Sint-Jans-Molenbeek

De gemeente Sint-Jans-Molenbeek zocht een nieuwe bestemming voor een braakliggend spoorwegterrein. Bedoeling was enerzijds om een groene injectie te geven aan de buurt, en anderzijds om een aantal woningen te combineren met gemeenschapsvoorzieningen. En dat allemaal met de nodige aandacht voor ecologie. Het resultaat is een passiefgebouw waar hout een belangrijke rol speelt.

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voorziet ieder jaar een budget voor een aantal ?wijkcontracten?. Dat zijn projecten die bepaalde wijken gaan herwaarderen, door bv. openbare ruimtes, woningen of groen te realiseren. Project L28 kadert in zo?n wijkcontract. Een wedstrijd werd uitgeschreven en B-architecten kwam samen met de landschapsarchitecten van Fondu Landscape Architects als winnaar uit de bus.

Gemengd gebruik

Het gebouw werd uitgewerkt als een stedelijke sculptuur dat als herkenningspunt dient en direct aansluit op de nieuw ingerichte groene ruimte. De benedenverdieping biedt onderdak aan collectieve voorzieningen: een kinderdagverblijf voor 24 kinderen, een polyvalente ruimte voor de buurtbewoners en een lokaal voor de parkwachters. Op deze sokkel rust een kubusvormige blok met acht woningen. Elke woning geniet van een breed uitzicht over de omgeving en beschikt over een mooi terras dat bij de leefruimte aansluit.

Passiefgebouw

De woningen beantwoorden aan de passiefstandaard, waardoor ze een minimum aan energie verbruiken. Oorspronkelijk was het gebouw niet als passiefgebouw ontworpen. Maar toen we de wedstrijd wonnen, vroeg de gemeente om het ontwerp op die manier te herbekijken, vertelt Liesbeth Storkebaum, projectleider bij B-architecten. In 2007 had de gemeente namelijk beslist dat alle nieuwbouwwoningen passief moesten zijn. Daarnaast werd het project in datzelfde jaar ook geselecteerd als voorbeeldgebouw voor het Brusselse Gewest. Voorbeeldgebouwen zijn gebouwen die een hoog niveau van milieu- en energieprestaties halen, en daarvoor een subsidie ontvangen. Het gebruik van hout sloot dus het meest natuurlijk aan bij het gevraagde concept.

Opbouw

Het skelet van het gebouw bestaat uit een draagstructuur met betonnen vloerplaten en kolommen. Het is een open ontwerp dat in de toekomst zonder veel problemen kan worden aangepast als de gemeente dat wenst, vertelt Evert Crols, zaakvoerder van B-architecten. De buitengevel is ingepakt met een dikke isolatielaag (40 cm) en bekleed met hout. Hout was niet alleen een interessant materiaal omwille van de ecologische voordelen, maar ook het gewicht speelde een belangrijke rol. Het gebouw steunt aan een kant op palen en we zochten daarom naar een licht materiaal om het gewicht zo laag mogelijk te houden.

Houten gevel

Het gevelsysteem is volledig uit hout opgebouwd. Het prefab cassettesysteem uit OSB werd volgeblazen met cellulose-isolatie. Daartegen werd de houten structuur gemonteerd. Als gevelbekleding opteerden we voor Fins thermisch verbeterd dennenhout (Thermowood), vertelt Liesbeth Storkebaum. Het is Europees hout, waardoor de ecologische voetafdruk beperkt blijft. Door het hout thermisch te verduurzamen, wordt het steviger, harder en meer bestand. De gevelplanken zijn trouwens voorvergrijsd, om een uniforme verkleuring van het hout te garanderen.

Duurzaamheid

De gebruikte materialen zijn allemaal gekozen in functie van hun milieubalans. Zowel voor het interieur als het exterieur ging de voorkeur uit naar onderhoudsvriendelijke en ecologisch verantwoorde materialen. En daar scoort naaldhout heel goed in, zegt Liesbeth Storkebaum. De gevelbekleding vereist geen enkel onderhoud in de toekomst. Het hout kan natuurlijk blijven vergrijzen. Voor de vloeren van de terrassen kozen we omwille van de duurzaamheid voor een tropische houtsoort (Paraju) met FSC-label. De gewenste hardheidsklasse is immers niet te vinden in naaldhout. Daarbij kiezen we wel voor hout dat afkomstig is uit duurzaam bosbeheer.

Binnenschrijnwerk

Voor de binnenwanden en de meubels van het kinderdagverblijf werden naaldhout en multiplex gebruikt. We werken graag met materialen met een structuur. We kijken in eerste instantie naar de tekening van het hout en de uitstraling die dat geeft. Daarom schilderen we het hout niet, maar vernissen we het gewoon.

Brandweerstand

‘Een houten gevel, is dat wel veilig?’ horen we vaak. Dat was onze grootste uitdaging, vertelt Evert Crols. Het gebouw moest uiteraard voldoen aan de brandnormen. De houten gevelbekleding werd behandeld om de juiste classificaties te hebben en beschikt over 1 uur brandweerstand.

Schotelantennes

Veel mensen zijn het nog niet gewoon om te leven in een passiefwoning. De nieuwe bewoners kregen een handleiding over hoe ze met het gebouw moesten omgaan. Het is bv. belangrijk dat je de buitengevels niet gaat perforeren met schroeven omdat je zo de luchtdichtheid om zeep helpt. Ook de bouwheer dacht proactief mee en voorzag de mogelijkheid om schotelantennes op het dak te plaatsen. Zo voorkomen we dat mensen gaten gaan boren in de gevel en kunnen ze tegelijkertijd meer genieten van hun terras.

Gebruikte houtsoorten

– Gevelbekleding: Thermowood dennenhout (Finnforest)

– Passief buitenschrijnwerk: Accoya, kurk, dennenhout (Ewitherm)

– Houten gevelcassettes:, OSB-panelen (Jockheere Wood)

– Terrassen: Paraju, tropische houtsoort van klasse I, met FSC-label

– Binnenwanden en meubels: naaldhout en multiplex, met FSC-label

Meer info

Ontwerp: B-architecten, www.b-architecten.be

Opdrachtgever: Gemeente Sint-Jans-Molenbeek Studiebureaus: Mouton (www.studieburomouton.be) & Gebotec (www.gebotec.be)

Algemene co&ouml:rdinatie: Liesbeth Storkebaum

Aannemer: Gillion Construct sa (www.gillion.be)

Tuinarchitect: Fondu Landscape Architects (www.f-la.be)

Jaar realisatie: 2011

Prijs/m2: € 1500/m2 (zonder rekening te houden met de subsidies)

Postcode : 1080
Buitenbetimmering : Vuren Thermowood
Gemeente : Sint-Jans-Molenbeek
Gelabeld hout : FSC
Functie :
Vloer : /
Aard van het project : Nieuwbouw
Parket : /
Ligging :
Trap : /
Structuur : /
Binnenschrijnwerk : Vuren
Buitenschrijnwerk : Accoya, Kurk, Vuren (Ewitherm)
Andere : Terrassen : Paraju

B-architecten
- Borgerhoutsestraat 22/01 | 2018 Antwerpen

T. 03/231 82 28
F. 03/231 92 49
E. info@b-architecten.be
W. www.b-architecten.be